Για να έχουμε ψάρια και ψαράδες

Σήμερα, τρία στα τέσσερα είδη ψαριών στην Ευρωπαϊκή Ένωση αλιεύονται σε ποσοστό πάνω από το όριο αντοχής της βιωσιμότητάς τους. Οι ποσότητες που ψαρεύονται αποτελούν στις μέρες μας κλάσμα σε σχέση με τις ποσότητες που ψαρεύαμε τη δεκαετία του 90. Και η κατάσταση χειροτερεύει χρόνο με το χρόνο.


Σήμερα η Ευρώπη για να καλύψει τις καταναλωτικές της ανάγκες, εισάγει τα δύο τρίτα των ψαριών που χρειάζεται. Κάπου επομένως έχουμε κάνει λάθος. Αν δεν δράσουμε άμεσα, το ένα μετά το άλλο, τα είδη ψαριών και τα αποθέματά τους θα μειώνονται συνεχώς, με προοπτική εξαφάνισης. Επιπλέον, μία αλυσιδωτή αντίδραση στο οικοσύστημα, που είναι δύσκολο σήμερα να προβλέψουμε, είναι πολύ πιθανή.

Το θέμα έχει εκτός από την περιβαλλοντική και μια σοβαρή οικονομική πλευρά.

Χρειάζεται όμως να συνειδητοποιήσουμε πως η σημερινή κατάσταση οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερη οικονομική πίεση την αλιευτική βιομηχανία της Ευρώπης, η οποία ήδη αντιμετωπίζει δυσκολίες εξ΄ αιτίας της έκθεσης της σε εξωτερικούς παράγοντες όπως οι υψηλές τιμές των καυσίμων. Αν δεν αλλάξουν τα δεδομένα, είναι φανερό ότι σε λίγο δεν θα υπάρχουν ψάρια. Έτσι, στο μέλλον θα χαθούν πολλές θέσεις εργασίας και όχι μόνο στον αλιευτικό κλάδο: Θα επηρεαστούν εξίσου η μεταποιητική βιομηχανία, οι μεταφορές, οι λιμενικές υποδομές, οι πλειστηριασμοί και το λιανεμπόριο.

Αν ήμουν τραπεζίτης θα χαρακτήριζα τα ιχθυαποθέματα της Ευρώπης ως «περιουσιακά στοιχεία χαμηλών αποδόσεων». Έχω θέσει λοιπόν ως στόχο την ανάπτυξη ενός «κεφαλαίου υγιέστερων ιχθυαποθεμάτων» με «καλύτερες αποδόσεις» για την αλιευτική μας βιομηχανία. Επιθυμώ τη μεγιστοποίηση του οικονομικού οφέλους για τις αλιευτικές κοινότητες.

Για να το καταφέρουμε αυτό, πρέπει να περάσουμε μέσα από μια ριζική μεταρρύθμιση της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής. Βεβαίως θα συνεχίσουμε την αλιεία. Πρέπει όμως να διαχειριστούμε κάθε είδος ψαριού με τρόπο που θα μας αποδώσει τα μέγιστα οικονομικά κέρδη, διατηρώντας παράλληλα τα αποθέματα του σε βιώσιμα επίπεδα.

Όλοι πλέον αναγνωρίζουν πως έχουμε πολύ μεγάλο ευρωπαϊκό αλιευτικό στόλο με πλεονάζουσες ικανότητες αλιείας. Οι προσπάθειές μας να τον μειώσουμε δεν έχουν αποδώσει αποτελέσματα. Η κατασπατάληση χρημάτων των φορολογούμενων σε επιβλαβείς επιδοτήσεις, όπως η περαιτέρω ενίσχυση του στόλου, πρέπει να σταματήσει. Απαιτείται μείωση. Έχουμε ανάγκη να μειώσουμε την αλιευτική ικανότητα και να συρρικνώσουμε το μέγεθος του αλιευτικού στόλου. Για αυτό, εισάγουμε ένα νέο σύστημα εμπορικής εκμετάλλευσης των δημόσιων αποθεμάτων. Το σύστημα αυτό είναι δυνατόν να λειτουργήσει μόνο σε εθνικό επίπεδο έτσι ώστε να αποφεύγεται η εξαγορά προϊόντος ενός στόλου από κάποια άλλη χώρα. Έχει ήδη αποδειχθεί ότι το μέτρο αυτό είναι αποτελεσματικό: Για παράδειγμα στη Δανία, ο αλιευτικός στόλος μεγάλου βάθους συρρικνώθηκε κατά 30% και o στόλος ανοικτού πελάγους κατά 50%.
Επιπλέον, αυτό θα συμβάλει και στη μείωση των απορρίψεων νεκρών ψαριών που δεν είναι εμπορεύσιμα πίσω στη θάλασσα. Η πρακτική αυτή είναι ανήθικη, απαράδεκτη και ενάντια στο συμφέρον των καταναλωτών. Θέλω να βάλω ένα τέλος σ’ αυτές τις απορρίψεις. Όλα τα αλιεύματα θα πρέπει φτάνουν στα λιμάνια. Όμως εάν ένας πλοίαρχος, καθ 'οδόν προς το λιμάνι, βλέπει ότι έχει ψαρέψει μεγαλύτερη ποσότητα μπακαλιάρου από την επιτρεπόμενη ποσόστωσή του, θα έχει τη δυνατότητα να αγοράσει επιπλέον ποσόστωση από άλλους αλιείς προκειμένου να είναι σε θέση να επωφεληθεί του συνόλου των αλιευμάτων του.

Η μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής πολιτικής για την αλιεία σημαίνει και αλλαγή της διαδικασίας λήψης αποφάσεων, η οποία οφείλει γίνει πιο αποτελεσματική. Για παράδειγμα, προς το παρόν, ακόμη και οι πιο λεπτομερείς τεχνικές αποφάσεις όπως: το μέγεθος των διχτυών που χρησιμοποιούν οι αλιείς για να ψαρεύουν γλώσσες στα ανοικτά των ακτών του Ντόβερ, λαμβάνονται από κοινού στο ανώτατο πολιτικό επίπεδο της Ευρωπαϊκής μηχανής: το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο των Υπουργών.
Αναζήτησα μια πιο περιφερειακή οργάνωση του όλου συστήματος και μια διαχείριση βάσει αποτελεσμάτων και όχι μεθόδων: το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα εξακολουθήσουν να καθορίζουν τα μακροπρόθεσμα σχέδια, με συγκεκριμένους, επιστημονικά τεκμηριωμένους, στόχους όπως η διατήρηση των ιχθυοαποθεμάτων σε υγιή επίπεδα κ.ο.κ.. Όμως θα εναπόκειται στην κάθε χώρα να υιοθετήσει τα ειδικά μέτρα που απαιτούνται για την επίτευξη των στόχων και να συνεργαστεί με τους γείτονές της. Η επιλογή του μέσου είναι στο χέρι τους. Αυτό που μετράει για μας είναι η επίτευξη του στόχου. ‘Όχι ο τρόπος που θα τον επιτύχει κάθε χώρα. Θέλουμε η Ευρωπαϊκή Ένωση να αποτελεί τον φάρο που δείχνει το δρόμο. Όμως οι χώρες της Ένωσης, οι περιφέρειες και η βιομηχανία, καθώς και οι ενώσεις των Αλιέων - οι οποίες θα πρέπει να συμμετέχουν και να έχουν ευθύνη - θα εξακολουθήσουν να είναι αυτοί που «κρατούν» το τιμόνι του πλοίου.

Τελευταίο αλλά όχι ασήμαντο: Εργαζόμαστε προς την κατεύθυνση μιας νέας γενιάς συμφωνιών με τρίτες χώρες για βιώσιμη αλιεία, οι οποίες θα ακολουθούν τις ίδιες αρχές βιωσιμότητας και συντήρησης όπως και η Ευρώπη.

Η νέα μεταρρύθμιση, που εγκρίθηκε ομόφωνα από την Κομισιόν αυτές τις μέρες, αφορά τους πάντες: Τους αλιείς, τους παράκτιους πληθυσμούς, τους λιανοπωλητές, τους καταναλωτές και τους φορολογούμενους πολίτες. Είμαι σίγουρη ότι μαζί μπορούμε να κάνουμε την κοινή αλιευτική πολιτική της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης να ανταποκριθεί στις περιβαλλοντικές και οικονομικές προκλήσεις του σήμερα αλλά και του αύριο.

* Η κ. Μαρία Δαμανάκη είναι Επίτροπος Θαλασσίων Υποθέσεων και Αλιείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής