ΚΛΩΝΟΙ ΣΤΟ ΠΙΑΤΟ
Για τις Ηνωμένες Πολιτείες η είδηση δεν παρουσιάζει τίποτε το περίεργο. Η χώρα έχει εγκρίνει την πώληση και κατανάλωση κρέατος και γάλακτος από κλωνοποιημένα ζώα, χωρίς μάλιστα την υποχρέωση να αναφέρεται η προέλευσή τους. Αλλά και στην Ευρωπαϊκή Ενωση, όπου απαγορεύεται η κλωνοποίηση, δεν απαγορεύεται η εισαγωγή των προϊόντων της!
κτλ., κτλ. Και κάποια στιγμή η Μαίρη και τα αντίγραφά της, που προέκυψαν από μια διαδικασία γνωστή ως κλωνοποίηση, έγιναν... γαλατάκι και κρεατάκι με στόχο να καταναλωθούν από τον πληθυσμό (και σε κάποιες χώρες έχουν ήδη καταναλωθεί). Η κλωνοποίηση όμως των ζώων για τη δημιουργία προϊόντων με στόχο την κατανάλωσή τους δεν αποτελεί ένα απλό θέμα, αλλά τα τελευταία περίπου 15 χρόνια, από τη γέννηση του πρώτου κλωνοποιημένου θηλαστικού, της προβατίνας Ντόλι, ως σήμερα έχει απασχολήσει και συνεχίζει να απασχολεί πλήθος επιστημόνων, κυβερνήσεων και πολιτών.
Κάποιοι μιλούν για μια διαδικασία που θα οδηγήσει σε καλύτερη και ποιοτικότερη παραγωγή, σώζοντας ζώα από ασθένειες και ταλαιπωρία, αλλά και τις υπανάπτυκτες χώρες από τον υποσιτισμό. Στον αντίποδα, άλλοι μιλούν για γενετική ισοπέδωση των διαφορετικών ζώων, για προβλήματα υγείας των κλώνων, για καταπάτηση των δικαιωμάτων τους και για πιθανούς μακροπρόθεσμους κινδύνους ακόμη και για την ανθρώπινη υγεία. Πρόκειται για ένα κουβάρι μπερδεμένο, το οποίο μπλέκεται ακόμη περισσότερο μέσα από ασαφή νομικά πλαίσια και διατροφικά σκάνδαλα. Να κλωνοποιεί λοιπόν κανείς ή να μην κλωνοποιεί... ζώα για κατανάλωση; Ιδού η μεγάλη απορία που έχει άμεσο αντίκτυπο στο... τραπέζι εκατομμυρίων ανθρώπων. Σε κάθε περίπτωση, «Το Βήμα» σάς ταξιδεύει σήμερα στον θαυμαστό (ή μήπως όχι και τόσο;) κόσμο της κλωνοποίησης παραγωγικών ζώων και αφήνει σε εσάς τα συμπεράσματα.
Πώς γίνονται οι κλώνοι;
Η κλωνοποίηση αποτελεί μια διαδικασία κατά την οποία ένας ολόκληρος οργανισμός αναπαράγεται από ένα και μόνο σωματικό κύτταρό του (η τεχνική αυτή που είναι και η συμβατική μέθοδος κλωνοποίησης ονομάζεται πυρηνική μεταφορά σωματικού κυττάρου). Ο πυρήνας του κυττάρου αυτού εισάγεται μέσα σε ένα απύρηνο ωάριο και οι ειδικοί με χρήση ενός «ηλεκτροσόκ» ή κάποιας χημικής μεθόδου πυροδοτούν τη διαίρεση των κυττάρων τα οποία αρχίζουν να συμπεριφέρονται όπως τα εμβρυϊκά. Το έμβρυο που προκύπτει εισάγεται στη μήτρα φέρουσας μητέρας και ο οργανισμός που έρχεται στη ζωή αποτελεί ένα πιστό γενετικό αντίγραφο του οργανισμού που έδωσε το σωματικό κύτταρο. Οπως μάλιστα αναφέρει ο πρόεδρος του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) στο «Βήμα», καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου των Αθηνών, κ. Γ. Νυχάς «η κλωνοποίηση αφορά αγενή πολλαπλασιασμό- κάτι αντίστοιχο με την αναπαραγωγή μέσω καταβολάδων και μοσχευμάτων που συμβαίνει στα φυτά. Είναι διαφορετική διαδικασία από την παραγωγή γενετικώς τροποποιημένων ή αλλιώς διαγονιδιακών ζώων των οποίων τα χαρακτηριστικά είναι διαφορετικά από τους προγόνους τους γιατί το γενετικό υλικό τους (DΝΑ) έχει αλλάξει».
Οι πρώτες επιτυχημένες προσπάθειες κλωνοποίησης αφορούσαν βατράχους οι οποίοι όμως είχαν προέλθει από τη χρήση εμβρυϊκών και όχι ενηλίκων κυττάρων. Η γέννηση της διάσημης προβατίνας Ντόλι, του πρώτου κλωνοποιημένου θηλαστικού στο Ινστιτούτο Ρόσλιν της Σκωτίας το 1996, άνοιξε μια νέα εποχή στην κλωνοποίηση, αφού η διαδικασία επετεύχθη με χρήση ενηλίκου κυττάρου μαστικού αδένα και όχι εμβρυϊκού κυττάρου. Η Ντόλι σήμανε έναν... οργασμό κλωνοποίησης ζώων και οι επιστήμονες έχουν πλέον επιτύχει να κλωνοποιήσουν δεκάδες άλλα είδη, όπως βοοειδή, αίγες, κουνέλια, ποντίκια, γάτες, άλογα, χοίρους, ελάφια.
Η διαδικασία σε κάποιες περιπτώσεις ακολουθήθηκε για τη διάσωση ζώων που κινδύνευαν με εξαφάνιση, ενώ κλωνοποίηση εφαρμόζεται και στην ιατρική- πρόκειται για την αποκαλούμενη θεραπευτική κλωνοποίηση- με στόχο τη λήψη βλαστικών κυττάρων για αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών. Υπάρχει όμως και ένα μεγάλο πεδίο που φέρει τον τίτλο της κλωνοποίησης ζώων με σκοπό την κατανάλωση των προϊόντων τους από τον πληθυσμό. Και σε αυτό το σημείο έχει δημιουργηθεί ένα άλλο... πεδίο διαμάχης λαμπρό μεταξύ επιστημόνων, αρμοδίων οργανισμών και ρυθμιστικών αρχών, οι αποφάσεις των οποίων μας αφορούν όλους. Υπάρχουν χώρες όπως οι ΗΠΑ όπου ο πληθυσμός καταναλώνει και με την επίσημη... βούλα τους κλώνους και τα προϊόντα τους. Η Ευρώπη δείχνει να ανθίσταται (τουλάχιστον ως έναν βαθμό), αφήνοντας όμως «παράθυρα» για είσοδο των κλωνοποιημένων προϊόντων στην τροφική αλυσίδα από την... πίσω πόρτα.
Οι ΗΠΑ στην πρωτοπορία
Ας δούμε όμως τι έχουν αποφασίσει οι ιθύνοντες για τον πληθυσμό σε διαφορετικά μέρη του κόσμου. Στις ΗΠΑ λοιπόν, η οποία θεωρείται και η πιο δεκτική χώρα στο θέμα της κλωνοποίησης ζώων, από το 2008 η αρμόδια Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDΑ) αποφάσισε ότι το κρέας και το γάλα που προέρχονται από κλωνοποιημένα βοοειδή, χοίρους και αίγες, καθώς και από τους απογόνους αυτών των ζώων που δεν έχουν όμως προκύψει από διαδικασία κλωνοποίησης, είναι ασφαλή, δεν συνδέονται με περιβαλλοντικούς ή άλλους κινδύνους και έτσι μπορούν να πωλούνται και να καταναλώνονται εντός της χώρας. Η απόφαση αυτή δεν ισχύει όμως και για άλλα ζώα, όπως τα πρόβατα, αφού σύμφωνα με τους αρμοδίους δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία μελετών που να δικαιολογούν την ασφάλεια της κλωνοποίησής τους. Στην πράξη πάντως οι γνωρίζοντες αναφέρουν ότι παρά το «πράσινο φως» των Αρχών, η πλειονότητα των αμερικανών καταναλωτών δεν θα καταναλώσει εύκολα ένα κλωνοποιημένο ζώο, αφού ένα τέτοιο... έδεσμα θα ήταν πανάκριβο (εκτιμάται ότι η όλη διαδικασία δημιουργίας του κάθε κλώνου κοστίζει περί τα 20.000
δολάρια, ήτοι κάτι παραπάνω από 15.000 ευρώ). Ουσιαστικώς λοιπόν το γάλα, τα μπιφτέκια ή τα παϊδάκια που είναι προϊόντα κλώνων και κυκλοφορούν στην αγορά των ΗΠΑ αφορούν απογόνους κλωνοποιημένων ζώων, οι οποίοι έχουν γεννηθεί με συμβατικές διαδικασίες.
Στην πραγματικότητα κανένας δεν γνωρίζει όμως ακριβώς ποια και πόσα προϊόντα που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την κλωνοποίηση κυκλοφορούν στην αμερικανική αγορά. Και αυτό διότι από το 2001 ισχύει ένα εθελοντικό μορατόριουμ σχετικά με την κυκλοφορία κλωνοποιημένων προϊόντων, γεγονός που σημαίνει ότι η κυκλοφορία κλωνοποιημένου κρέατος και γάλακτος εναπόκειται στην καλή θέληση των εταιρειών. Επιπροσθέτως με βάση την απόφαση της FDΑ που αναφέρει ότι τα κλωνοποιημένα προϊόντα είναι αντίστοιχα σε ασφάλεια και ποιότητα με τα συμβατικά, αυτά δεν χρειάζεται να έχουν ειδική σήμανση. Σήμανση επιβάλλεται μόνο σε περίπτωση που υπάρχουν αλλαγές στη διατροφική τους αξία ή εάν έχουν εισαχθεί σε αυτά πιθανοί αλλεργιογόνοι παράγοντες. Είναι πάντως αξιοσημείωτο ότι το αμερικανικό κοινό δεν δείχνει να συμμερίζεται αυτήν τη... χαλαρότητα σχετικά με την κατανάλωση κλωνοποιημένων τροφίμων, αφού σε σχετική δημοσκόπηση ποσοστό της τάξεως του 63% δήλωσε ότι δεν θα ήθελε να τα καταναλώσει.
Ευρωπαϊκό πόρισμα ασφάλειας
δολάρια, ήτοι κάτι παραπάνω από 15.000 ευρώ). Ουσιαστικώς λοιπόν το γάλα, τα μπιφτέκια ή τα παϊδάκια που είναι προϊόντα κλώνων και κυκλοφορούν στην αγορά των ΗΠΑ αφορούν απογόνους κλωνοποιημένων ζώων, οι οποίοι έχουν γεννηθεί με συμβατικές διαδικασίες.
Στην πραγματικότητα κανένας δεν γνωρίζει όμως ακριβώς ποια και πόσα προϊόντα που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την κλωνοποίηση κυκλοφορούν στην αμερικανική αγορά. Και αυτό διότι από το 2001 ισχύει ένα εθελοντικό μορατόριουμ σχετικά με την κυκλοφορία κλωνοποιημένων προϊόντων, γεγονός που σημαίνει ότι η κυκλοφορία κλωνοποιημένου κρέατος και γάλακτος εναπόκειται στην καλή θέληση των εταιρειών. Επιπροσθέτως με βάση την απόφαση της FDΑ που αναφέρει ότι τα κλωνοποιημένα προϊόντα είναι αντίστοιχα σε ασφάλεια και ποιότητα με τα συμβατικά, αυτά δεν χρειάζεται να έχουν ειδική σήμανση. Σήμανση επιβάλλεται μόνο σε περίπτωση που υπάρχουν αλλαγές στη διατροφική τους αξία ή εάν έχουν εισαχθεί σε αυτά πιθανοί αλλεργιογόνοι παράγοντες. Είναι πάντως αξιοσημείωτο ότι το αμερικανικό κοινό δεν δείχνει να συμμερίζεται αυτήν τη... χαλαρότητα σχετικά με την κατανάλωση κλωνοποιημένων τροφίμων, αφού σε σχετική δημοσκόπηση ποσοστό της τάξεως του 63% δήλωσε ότι δεν θα ήθελε να τα καταναλώσει.
Ευρωπαϊκό πόρισμα ασφάλειας
Παρά το «πράσινο» φως που φάνηκε να δίνει η ΕFSΑ στο κρέας και στο γάλα των κλωνοποιημένων ζώων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε τον περασμένο Ιούλιο απαγόρευση της πώλησης τροφίμων που θα προέρχονται από κλωνοποιημένα ζώα, καθώς και από τους απογόνους τους. Τρεις μήνες αργότερα, στα τέλη Οκτωβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε πενταετή απαγόρευση της κλωνοποίησης ζώων για παραγωγή τροφίμων, αλλά όχι και απαγόρευση της εισαγωγής τροφίμων που προέρχονται από απογόνους κλώνων. Η Επιτροπή αποφάνθηκε ότι η προσωρινή αυτή πενταετής απαγόρευση είναι δικαιολογημένη με βάση τις ανησυχίες για την καλή μεταχείριση των ζώων, αλλά τόνισε παράλληλα ότι η απαγόρευση εισαγωγής τροφίμων από φυσιολογικώς αναπαραχθέντες απογόνους κλωνοποιημένων ζώων δεν είναι απαραίτητη και θα προκαλούσε πρόβλημα στο παγκόσμιο εμπόριο.
«Τα τρόφιμα που προέρχονται από κλωνοποιημένα ζώα είναι ασφαλή. Το θέμα είναι η προστασία των ζώων» ανέφερε χαρακτηριστικά στους δημοσιογράφους ο ευρωπαίος επίτροπος Υγείας και Προστασίας του Καταναλωτή Τζον Νταλί μετά την πρόταση της Επιτροπής.
Ανεξέλεγκτος έλεγχος
Πάντως, προκειμένου να γίνεται καλύτερος εντοπισμός των κλώνων και των απογόνων τους, η Επιτροπή πρότεινε τη δημιουργία ενός συστήματος ιχνηλασιμότητας σχετικά με την εισαγωγή εντός της ΕΕ γενετικού υλικού, όπως σπέρμα και κλωνοποιημένα έμβρυα ζώων. Το σύστημα αυτό θα επιτρέπει στους εκτροφείς να φτιάξουν μια βάση δεδομένων με τα ζώα που θα γεννηθούν από αυτά τα αναπαραγωγικά υλικά ώστε να δημιουργηθεί ένας «χάρτης» της χρήσης και της κυκλοφορίας τους. Σε κάθε περίπτωση ο κ. Νταλί σημείωσε ότι ως σήμερα στην ΕΕ δεν έχει υποβληθεί καμία αίτηση από εταιρεία που να ζητεί να διαθέσει στην αγορά τρόφιμα από κλώνους. Ο επίτροπος υπογράμμισε επίσης ότι δεν θα ανασταλεί η κλωνοποίηση ζώων για άλλες χρήσεις, όπως η έρευνα, η διατήρηση ειδών που κινδυνεύουν με εξαφάνιση ή η χρήση κλωνοποιημένων ζώων για την παραγωγή φαρμάκων. Η πρόταση αυτή, με τον παροδικό πενταετή χαρακτήρα, βασίστηκε σε ειδική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επι τροπής σχετικά με την κλωνοποίηση ζώων για την παραγωγή τροφίμων η οποία δημοσιεύτηκε τον περασμένο Οκτώβριο (φέρει συγκεκριμένα ημερομηνία 19.10.2010). Από την ίδια την έκθεση όμως προκύπτει ότι με τον έναν ή τον άλλο τρόπο προϊόντα που σχετίζονται με την κλωνοποίηση ζώων είναι πολύ δύσκολο να μείνουν μακριά από το τραπέζι των ευρωπαίων πολιτών. Τονίζεται ότι το εθελοντικό μορατόριουμ που ισχύει στις ΗΠΑ για την εμπορία κρέατος και γάλακτος από κλωνοποιημένα ζώα δεν καλύπτει τα τρόφιμα από απογόνους κλώνων ούτε το σπέρμα και τα έμβρυα κλώνων. Ετσι «δεν είναι δυνατόν να τεκμηριωθούν ακριβή αριθμητικά στοιχεία σχετικά με τις πιθανές εξαγωγές σπέρματος και εμβρύων στην ΕΕ, διότι οι κλωνοποιημένοι δότες σπέρματος ανήκουν σε κτηνοτρόφους και οι εταιρείες κλωνοποίησης δεν ελέγχουν τον τρόπο με τον οποίον χρησιμοποιούνται τα συγκεκριμένα ζώα», αναφέρεται χαρακτηριστικά .
Στις ΗΠΑ τρεις μεγάλες εταιρείες πωλούν κλώνους στους κτηνοτρόφους, δύο εκ των οποίων διαθέτουν εθελοντικό σύστημα εντοπισμού και αποδίδουν σε κάθε κλώνο έναν μοναδικό κωδικό ταυτοποίησης. Ωστόσο το σύστημα αυτό δεν αφορά τους απογόνους κλώνων. Στην έκθεση της Επιτροπής σημειώνεται ότι οι αρμόδιες ευρωπαϊκές υπηρεσίες ήλθαν σε επαφή με τις εταιρείες των ΗΠΑ που εφαρμόζουν κλωνοποίηση και οι υπεύθυνοι των εταιρειών δεν έδωσαν επακριβή αριθμητικά στοιχεία σχετικά με τα κλωνοποιημένα ζώα που έχουν παραγάγει. «Εκαναν λόγο όμως για εκατοντάδες χοίρους και χιλιάδες βοοειδή». Στην ίδια την έκθεση λοιπόν καταγράφεται ότι «συνεπώς προϊόντα απογόνων των κλώνων έχουν εισαχθεί στην τροφική αλυσίδαόχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά και σε άλλα μέρη του κόσμου».
Οι πολίτες έχουν άλλη γνώμη
Αυτό το πενταετές ευρωπαϊκό «εμπάργκο» στους κλώνους (αν και με σημαντικά «παράθυρα» που αφήνουν ανοιχτό τον δρόμο για την κατανάλωση απογόνων κλώνων από τους Ευρωπαίους) μάλλον ήταν απαραίτητο, αφού οι ίδιοι οι ευρωπαίοι πολίτες φαίνεται ότι δεν δίνουν σε καμία περίπτωση ψήφο εμπιστοσύνης στα κλωνοποιημένα τρόφιμα. Σύμφωνα με έρευνα του Ευρωβαρόμετρου που δημοσιεύθηκε το 2008, οκτώ στους δέκα κατοίκους της ΕΕ τάσσονται κατά της κλωνοποίησης ζώων για την παραγωγή τροφίμων δηλώνοντας παράλληλα ότι δεν πρόκειται ή θεωρούν απίθανο να αγοράσουν τρόφιμα που προέρχονται από κλωνοποιημένα ζώα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 81% των ερωτηθέντων απάντησε ότι οι μακροπρόθεσμες συνέπειες της κλωνοποίησης ζώων για τη φύση είναι άγνωστες, ενώ το 84% σημείωσε ότι δεν έχουμε αρκετή γνώση σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που μπορεί να έχει η εισαγωγή κλωνοποιημένων ζώων στη διατροφή για την υγεία. Περίπου οι μισοί ερωτηθέντες είπαν ότι η κλωνοποίηση ζώων δεν θα ωφελήσει τους καταναλωτές ούτε τους εκτροφείς. Σύμφωνα με την πλειονότητα των ερωτηθέντων, ο πιο κερδισμένος από την όλη διαδικασία θα είναι η βιομηχανία τροφίμων (ποσοστό 86% διατύπωσε αυτή την άποψη).
Πώς «σερβίρονται» οι κλώνοι;
Ωσπου να υπάρξει (κι αν υπάρξει) αυτό το σύστημα ιχνηλασιμότητας των κλωνοποιημένων προϊόντων εντός της ΕΕ που πρότεινε η Επιτροπή, φαίνεται ότι κάποιοι Ευρωπαίοι έχουν ήδη «σερβίρει» και γευτεί κλώνους στο τραπέζι τους. Το περασμένο καλοκαίρι προκλήθηκε σάλος στη Βρετανία όταν κτηνοτρόφος της χώρας αποκάλυψε στην εφημερίδα «Ιnternational Ηerald Τribune» ότι διέθεσε στη βρετανική αγορά γάλα που προερχόταν από απογόνους κλωνοποιημένης αγελάδας. Η αρμόδια βρετανική Υπηρεσία Ελέγχου Τροφίμων (FSΑ) ξεκίνησε ελέγχους από τους οποίους προέκυψε επίσης ότι στην τροφική αλυσίδα εισήλθε και το κρέας ενός ταύρου που ήταν απόγονος της ίδιας κλωνοποιημένης αγελάδας. Η FSΑ καθησύχασε (;) πάντως το κοινό αναφέροντας ότι ένας ακόμη απόγονος του κλωνοποιημένου ζώου σφαγιάστηκε, αλλά το κρέας του εντοπίστηκε εγκαίρως και δεν διατέθηκε στην αγορά. Οι υπεύθυνοι της βρετανικής υπηρεσίας εκτίμησαν ότι μπορεί να υπάρχουν περισσότεροι από 100 απόγονοι της κλωνοποιημένης αγελάδας στη Βρετανία και δήλωσαν ότι προσπαθούν να τους εντοπίσουν.
Παρ΄ ότι το γάλα που παράγεται από απογόνους κλωνοποιημένων ζώων μπορεί να διατεθεί προς κατανάλωση εντός της Βρετανίας, αρκεί να έχει λάβει συγκεκριμένη έγκριση, οι αρμόδιες βρετανικές αρχές δέχθηκαν έντονη κριτική, αφού δεν είχαν δώσει καμία σχετική έγκριση. Οι αντιδρώντες ανέφεραν ότι αποδεικνύεται για άλλη μία φορά ότι το θέμα της διατροφής στη Βρετανία αποτελεί ένα ξέφραγο αμπέλι εις βάρος των καταναλωτών (θυμίζουμε ότι το ίδιο ξέφραγο αμπέλι είχε φανεί ότι επικρατεί και με άλλα διατροφικά σκάνδαλα όπως η νόσος των «τρελών αγελάδων», η οποία οδήγησε σε 10ετή απαγόρευση εξαγωγής του βρετανικού βοδινού κρέατοςαπό το 1996 ως το 2006). Είναι όμως μόνο η Βρετανία ξέφραγο αμπέλι ή ολόκληρη η ΕΕ;
Αυτή την ερώτηση έθεσε εμμέσως πλην σαφώς ένας έλληνας ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, ο κ. Ν.Χουντής, προς τον αρμόδιο επίτροπο κ. Νταλί μετά το θέμα που προέκυψε στη Βρετανία. Μεταξύ άλλων ο κ. Χουντής ρώτησε αν κλωνοποιημένο κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα διοχετεύθηκαν και σε αγορές άλλων κρατώνμελών πλην του Ηνωμένου Βασιλείου. Στην απάντησή του ο κ. Νταλί παραδέχθηκε ότι «σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία της ΕΕ τα τρόφιμα που προέρχονται από απογόνους κλώνων μπορούν να εισέλθουν στην τροφική αλυσίδα χωρίς προέγκριση». Ο επίτροπος υποστήριξε παράλληλα ότι θα ήταν αδύνατη η επιβολή απαγόρευσης στην εισαγωγή προϊόντων κρέατος που προέρχεται από απογόνους κλωνοποιημένων ζώων καθώς είναι επιστημονικώς αδύνατος ο διαχωρισμός τους από τα προϊόντα που προέρχονται από φυσιολογικώς αναπαραχθέντα ζώα. Ο κ. Νταλί αποκάλυψε μάλιστα στην απάντησή του προς τον έλληνα ευρωβουλευτή ότι εκτός από τη Βρετανία και το Βέλγιο δοκίμασε κλωνοποιημένα προϊόντα. Οπως ανέφερε, η Επιτροπή πληροφορήθηκε ότι στην αγορά του Βελγίου έφθασε κρέας από το Ηνωμένο Βασίλειο που προερχόταν από απογόνους κλωνοποιημένων ζώων. Οι βελγικές αρχές ανακοίνωσαν όμως ότι δεν έλαβαν μέτρα, καθώς αυτό ορίζει η ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Οπως ανέφερε στο «Βήμα» ο κ. Χουντής «με δεδομένο ότι δεν υπάρχει ένα σαφές πλαίσιο εντός της ΕΕ ούτε και αυστηρό σύστημα καταγραφής των κλωνοποιημένων προϊόντων που εισέρχονται στην Ευρώπη,η κατάσταση είναι πολύ ρευστή με αποτέλεσμα να μην προστατεύονται οι πολίτες όσο θα έπρεπε.Η απάντηση του επιτρόπου ουσιαστικώς μεγαλώνει την ανησυχία σχετικά με το ότι κλωνοποιημένα προϊόντα έχουν ήδη καταναλωθεί από ευρωπαίους πολίτες». Ο έλληνας ευρωβουλευτής πρόσθεσε ότι «κάτω από πιέσεις πολυεθνικών η Κομισιόν ανάβει ολοένα και περισσότερο τον “πράσινο σηματοδότη” για είσοδο στην τροφική αλυσίδα κλωνοποιημένων τροφίμων στηριζόμενη σε μια διαβλητή επιτροπή ελέγχου τροφίμων. Εχει αποδειχθεί πολλές φορές ότι μέλη αυτής της επιτροπής λαμβάνουν μετά τη θητεία τους σημαντικές θέσεις σε πολυεθνικές τροφίμων για των οποίων τα προϊόντα είχαν κληθεί να γνωμοδοτήσουν».
Ναι η Ελβετία, όχι η Δανία
Η κλωνοποίηση ζώων για κατανάλωση κρέατος και γάλακτος αποτελεί πάντως ένα παγκόσμιο ζήτημα που δεν γνωρίζει σύνορα. Διαφορετικές χώρες έχουν υιοθετήσει (ή όχι) αποφάσεις για το θέμα. Η Ελβετία επιτρέπει την κατανάλωση τροφίμων από κλώνους ενώ εντός ΕΕ η Δανία είναι το μόνο κράτος-μέλος που έχει επιβάλει εθνική απαγόρευση για τη χρήση κλωνοποιημένων ζώων για εμπορικούς σκοπούς. Εκτός από τη Δανία κανένα κράτος-μέλος δεν έχει ειδική νομοθεσία σχετικά με τη χρήση της κλωνοποίησης. Σε ό,τι αφορά συγκεκριμένα τη χώρα μας, σύμφωνα με απάντηση των αρμοδίων του ΕΦΕΤ προς «Το Βήμα», δεν έχουν ληφθεί κάποια συγκεκριμένα μέτρα αλλά ισχύει η κοινοτική νομοθεσία.
Παράλληλα χώρες όπως η Κίνα, η Αργεντινή, η Βραζιλία και η Ιαπωνία δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα κλωνοποιημένα τρόφιμα. Η κυβέρνηση της Ιαπωνίας κατέληξε μάλιστα στο συμπέρασμα ότι δεν θα λάβει κανένα ειδικό ρυθμιστικό μέτρο σχετικά με την κλωνοποίηση ενώ αυτή τη στιγμή ισχύει εθελοντικό μορατόριουμ για την εγχώρια παραγωγή τροφίμων από κλωνοποιημένα ζώα και τους απογόνους τους. Στην Αργεντινή η κλωνοποίηση πραγματοποιείται για εμπορικούς σκοπούς ενώ δεν υπάρχει μητρώο κλώνων. Η Βραζιλία αναφέρει ότι η κλωνοποίηση πραγματοποιείται μόνο για ερευνητικούς σκοπούς ενώ εξετάζεται το ενδεχόμενο να γίνεται στο μέλλον υποχρεωτική καταγραφή των κλωνοποιημένων ζώων σε ειδική βάση δεδομένων. Η Κίνα έχει εισαγάγει κλώνους από την Αυστραλία ενώ η Νέα Ζηλανδία έχει επιβάλει μορατόριουμ σύμφωνα με το οποίο οι κλώνοι δεν μπορούν να εισέλθουν στην τροφική αλυσίδα. Στον Καναδά πάλι, αυτή τη στιγμή δεν επιτρέπεται η πώληση γάλακτος και κρέατος κλωνοποιημένων ζώων και των απογόνων τους.
OΙ ΚΛΩΝΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΕΛΤΙΩΝΟΝΤΑΙ
Οπως όλα μαρτυρούν,η συμβατική τεχνική της κλωνοποίησης ζώων χρειάζεται βελτιώσεις και ήδη εμφανίζονται επιτεύγματα στο συγκεκριμένο πεδίο.
Πρόσφατα ειδικοί που συμμετείχαν στην κλωνοποίηση της Ντόλι ανέφεραν ότι η προβατίνα «αναγεννήθηκε» καθώς δημιουργήθηκαν τέσσερα αντίγραφά της τα οποία χαίρουν άκρας υγείας. H ύπαρξη των τεσσάρων κλώνων έγινε γνωστή μόλις στα τέλη του περασμένου Νοεμβρίου από τον «πατέρα» τους,τον καθηγητήΚιθ Κάμπελο οποίος είχε συμμετάσχει στη γέννηση της Ντόλι,κατά τη διάρκεια συζήτησης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την κλωνοποίηση ζώων.Ο καθηγητής ήθελε να αποδείξει ότι οι τεχνικές που αφορούν την κλωνοποίηση έχουν εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε πλέον,όπως ανέφερε,χρειάστηκαν μόλις πέντε έμβρυα για να προκύψουν τα τέσσερα ζώα. Παράλληλα, σύμφωνα με τον δρα Κάμπελ,και οι τέσσερις κλώνοι φαίνονται υγιέστατοι και δεν εμφανίζουν σημάδια που να μαρτυρούν προβλήματα υγείας όπως η αρθρίτιδα που έπληξε την πρώτη Ντόλι. Σε δηλώσεις του ο καθηγητής τόνισε ότι«πολλοί κλώνοι μετά την Ντόλι είχαν μια μακρά και φυσιολογική ζωή»και προέβλεψε ότι μελλοντικά θα φθάσει η ημέρα κατά την οποία από ένα έμβρυο θα γεννιέται και ένας κλώνος,χωρίς ταλαιπωρία και σπατάλη γενετικού υλικού.
Μια μέθοδο κλωνοποίησης που είναι πιο εύκολη και μειώνει το κόστος ως και κατά 50% υποστηρίζει ότι ανέπτυξε από την πλευρά της μια εταιρεία βιοτεχνολογίας από τη Νότια Κορέα. Η τεχνική που προς το παρόν έχει εφαρμοστεί για κλωνοποίηση σκύλων αφορά χρήση βλαστικών κυττάρων που προέρχονται από τον λιπώδη ιστό και όχι χρήση ενήλικων σωματικών κυττάρων.Σύμφωνα με την εταιρεία,τα βλαστικά κύτταρα του λιπώδους ιστού είναι πολύ πιο εύκολα στον προγραμματισμό και μπορούν να οδηγήσουν σε γέννηση περισσότερων και πιο υγιών κλώνων.
Συγχρόνως ερευνητές από το Κέντρο Αναπτυξιακής Βιολογίας του Ινστιτούτου Ρίκεν στο Κόμπε της Ιαπωνίας ανέφεραν ότι η χρήση ενός φαρμάκου,της τριχοστατίνης Α (ΤSΑ) που ανήκει στην κατηγορία των αναστολέων απακετυλάσης, αμέσως μετά την πυρηνική μεταφορά σε ποντίκια φάνηκε ως και να πενταπλασιάζει τα ποσοστά επιτυχίας της κλωνοποίησης.Και πολλές άλλες ομάδες αναζητούν ασφαλέστερες τεχνικές κλωνοποίησης και όπως δείχνει η...ζέση των ερευνητών θα έχουμε σημαντικές εξελίξεις στα επόμενα χρόνια.
Πώς «σερβίρονται» οι κλώνοι;
Ωσπου να υπάρξει (κι αν υπάρξει) αυτό το σύστημα ιχνηλασιμότητας των κλωνοποιημένων προϊόντων εντός της ΕΕ που πρότεινε η Επιτροπή, φαίνεται ότι κάποιοι Ευρωπαίοι έχουν ήδη «σερβίρει» και γευτεί κλώνους στο τραπέζι τους. Το περασμένο καλοκαίρι προκλήθηκε σάλος στη Βρετανία όταν κτηνοτρόφος της χώρας αποκάλυψε στην εφημερίδα «Ιnternational Ηerald Τribune» ότι διέθεσε στη βρετανική αγορά γάλα που προερχόταν από απογόνους κλωνοποιημένης αγελάδας. Η αρμόδια βρετανική Υπηρεσία Ελέγχου Τροφίμων (FSΑ) ξεκίνησε ελέγχους από τους οποίους προέκυψε επίσης ότι στην τροφική αλυσίδα εισήλθε και το κρέας ενός ταύρου που ήταν απόγονος της ίδιας κλωνοποιημένης αγελάδας. Η FSΑ καθησύχασε (;) πάντως το κοινό αναφέροντας ότι ένας ακόμη απόγονος του κλωνοποιημένου ζώου σφαγιάστηκε, αλλά το κρέας του εντοπίστηκε εγκαίρως και δεν διατέθηκε στην αγορά. Οι υπεύθυνοι της βρετανικής υπηρεσίας εκτίμησαν ότι μπορεί να υπάρχουν περισσότεροι από 100 απόγονοι της κλωνοποιημένης αγελάδας στη Βρετανία και δήλωσαν ότι προσπαθούν να τους εντοπίσουν.
Παρ΄ ότι το γάλα που παράγεται από απογόνους κλωνοποιημένων ζώων μπορεί να διατεθεί προς κατανάλωση εντός της Βρετανίας, αρκεί να έχει λάβει συγκεκριμένη έγκριση, οι αρμόδιες βρετανικές αρχές δέχθηκαν έντονη κριτική, αφού δεν είχαν δώσει καμία σχετική έγκριση. Οι αντιδρώντες ανέφεραν ότι αποδεικνύεται για άλλη μία φορά ότι το θέμα της διατροφής στη Βρετανία αποτελεί ένα ξέφραγο αμπέλι εις βάρος των καταναλωτών (θυμίζουμε ότι το ίδιο ξέφραγο αμπέλι είχε φανεί ότι επικρατεί και με άλλα διατροφικά σκάνδαλα όπως η νόσος των «τρελών αγελάδων», η οποία οδήγησε σε 10ετή απαγόρευση εξαγωγής του βρετανικού βοδινού κρέατοςαπό το 1996 ως το 2006). Είναι όμως μόνο η Βρετανία ξέφραγο αμπέλι ή ολόκληρη η ΕΕ;
Αυτή την ερώτηση έθεσε εμμέσως πλην σαφώς ένας έλληνας ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, ο κ. Ν.Χουντής, προς τον αρμόδιο επίτροπο κ. Νταλί μετά το θέμα που προέκυψε στη Βρετανία. Μεταξύ άλλων ο κ. Χουντής ρώτησε αν κλωνοποιημένο κρέας και γαλακτοκομικά προϊόντα διοχετεύθηκαν και σε αγορές άλλων κρατώνμελών πλην του Ηνωμένου Βασιλείου. Στην απάντησή του ο κ. Νταλί παραδέχθηκε ότι «σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία της ΕΕ τα τρόφιμα που προέρχονται από απογόνους κλώνων μπορούν να εισέλθουν στην τροφική αλυσίδα χωρίς προέγκριση». Ο επίτροπος υποστήριξε παράλληλα ότι θα ήταν αδύνατη η επιβολή απαγόρευσης στην εισαγωγή προϊόντων κρέατος που προέρχεται από απογόνους κλωνοποιημένων ζώων καθώς είναι επιστημονικώς αδύνατος ο διαχωρισμός τους από τα προϊόντα που προέρχονται από φυσιολογικώς αναπαραχθέντα ζώα. Ο κ. Νταλί αποκάλυψε μάλιστα στην απάντησή του προς τον έλληνα ευρωβουλευτή ότι εκτός από τη Βρετανία και το Βέλγιο δοκίμασε κλωνοποιημένα προϊόντα. Οπως ανέφερε, η Επιτροπή πληροφορήθηκε ότι στην αγορά του Βελγίου έφθασε κρέας από το Ηνωμένο Βασίλειο που προερχόταν από απογόνους κλωνοποιημένων ζώων. Οι βελγικές αρχές ανακοίνωσαν όμως ότι δεν έλαβαν μέτρα, καθώς αυτό ορίζει η ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Οπως ανέφερε στο «Βήμα» ο κ. Χουντής «με δεδομένο ότι δεν υπάρχει ένα σαφές πλαίσιο εντός της ΕΕ ούτε και αυστηρό σύστημα καταγραφής των κλωνοποιημένων προϊόντων που εισέρχονται στην Ευρώπη,η κατάσταση είναι πολύ ρευστή με αποτέλεσμα να μην προστατεύονται οι πολίτες όσο θα έπρεπε.Η απάντηση του επιτρόπου ουσιαστικώς μεγαλώνει την ανησυχία σχετικά με το ότι κλωνοποιημένα προϊόντα έχουν ήδη καταναλωθεί από ευρωπαίους πολίτες». Ο έλληνας ευρωβουλευτής πρόσθεσε ότι «κάτω από πιέσεις πολυεθνικών η Κομισιόν ανάβει ολοένα και περισσότερο τον “πράσινο σηματοδότη” για είσοδο στην τροφική αλυσίδα κλωνοποιημένων τροφίμων στηριζόμενη σε μια διαβλητή επιτροπή ελέγχου τροφίμων. Εχει αποδειχθεί πολλές φορές ότι μέλη αυτής της επιτροπής λαμβάνουν μετά τη θητεία τους σημαντικές θέσεις σε πολυεθνικές τροφίμων για των οποίων τα προϊόντα είχαν κληθεί να γνωμοδοτήσουν».
Ναι η Ελβετία, όχι η Δανία
Η κλωνοποίηση ζώων για κατανάλωση κρέατος και γάλακτος αποτελεί πάντως ένα παγκόσμιο ζήτημα που δεν γνωρίζει σύνορα. Διαφορετικές χώρες έχουν υιοθετήσει (ή όχι) αποφάσεις για το θέμα. Η Ελβετία επιτρέπει την κατανάλωση τροφίμων από κλώνους ενώ εντός ΕΕ η Δανία είναι το μόνο κράτος-μέλος που έχει επιβάλει εθνική απαγόρευση για τη χρήση κλωνοποιημένων ζώων για εμπορικούς σκοπούς. Εκτός από τη Δανία κανένα κράτος-μέλος δεν έχει ειδική νομοθεσία σχετικά με τη χρήση της κλωνοποίησης. Σε ό,τι αφορά συγκεκριμένα τη χώρα μας, σύμφωνα με απάντηση των αρμοδίων του ΕΦΕΤ προς «Το Βήμα», δεν έχουν ληφθεί κάποια συγκεκριμένα μέτρα αλλά ισχύει η κοινοτική νομοθεσία.
Παράλληλα χώρες όπως η Κίνα, η Αργεντινή, η Βραζιλία και η Ιαπωνία δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα κλωνοποιημένα τρόφιμα. Η κυβέρνηση της Ιαπωνίας κατέληξε μάλιστα στο συμπέρασμα ότι δεν θα λάβει κανένα ειδικό ρυθμιστικό μέτρο σχετικά με την κλωνοποίηση ενώ αυτή τη στιγμή ισχύει εθελοντικό μορατόριουμ για την εγχώρια παραγωγή τροφίμων από κλωνοποιημένα ζώα και τους απογόνους τους. Στην Αργεντινή η κλωνοποίηση πραγματοποιείται για εμπορικούς σκοπούς ενώ δεν υπάρχει μητρώο κλώνων. Η Βραζιλία αναφέρει ότι η κλωνοποίηση πραγματοποιείται μόνο για ερευνητικούς σκοπούς ενώ εξετάζεται το ενδεχόμενο να γίνεται στο μέλλον υποχρεωτική καταγραφή των κλωνοποιημένων ζώων σε ειδική βάση δεδομένων. Η Κίνα έχει εισαγάγει κλώνους από την Αυστραλία ενώ η Νέα Ζηλανδία έχει επιβάλει μορατόριουμ σύμφωνα με το οποίο οι κλώνοι δεν μπορούν να εισέλθουν στην τροφική αλυσίδα. Στον Καναδά πάλι, αυτή τη στιγμή δεν επιτρέπεται η πώληση γάλακτος και κρέατος κλωνοποιημένων ζώων και των απογόνων τους.
OΙ ΚΛΩΝΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΕΛΤΙΩΝΟΝΤΑΙ
Οπως όλα μαρτυρούν,η συμβατική τεχνική της κλωνοποίησης ζώων χρειάζεται βελτιώσεις και ήδη εμφανίζονται επιτεύγματα στο συγκεκριμένο πεδίο.
Πρόσφατα ειδικοί που συμμετείχαν στην κλωνοποίηση της Ντόλι ανέφεραν ότι η προβατίνα «αναγεννήθηκε» καθώς δημιουργήθηκαν τέσσερα αντίγραφά της τα οποία χαίρουν άκρας υγείας. H ύπαρξη των τεσσάρων κλώνων έγινε γνωστή μόλις στα τέλη του περασμένου Νοεμβρίου από τον «πατέρα» τους,τον καθηγητήΚιθ Κάμπελο οποίος είχε συμμετάσχει στη γέννηση της Ντόλι,κατά τη διάρκεια συζήτησης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την κλωνοποίηση ζώων.Ο καθηγητής ήθελε να αποδείξει ότι οι τεχνικές που αφορούν την κλωνοποίηση έχουν εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό ώστε πλέον,όπως ανέφερε,χρειάστηκαν μόλις πέντε έμβρυα για να προκύψουν τα τέσσερα ζώα. Παράλληλα, σύμφωνα με τον δρα Κάμπελ,και οι τέσσερις κλώνοι φαίνονται υγιέστατοι και δεν εμφανίζουν σημάδια που να μαρτυρούν προβλήματα υγείας όπως η αρθρίτιδα που έπληξε την πρώτη Ντόλι. Σε δηλώσεις του ο καθηγητής τόνισε ότι«πολλοί κλώνοι μετά την Ντόλι είχαν μια μακρά και φυσιολογική ζωή»και προέβλεψε ότι μελλοντικά θα φθάσει η ημέρα κατά την οποία από ένα έμβρυο θα γεννιέται και ένας κλώνος,χωρίς ταλαιπωρία και σπατάλη γενετικού υλικού.
Μια μέθοδο κλωνοποίησης που είναι πιο εύκολη και μειώνει το κόστος ως και κατά 50% υποστηρίζει ότι ανέπτυξε από την πλευρά της μια εταιρεία βιοτεχνολογίας από τη Νότια Κορέα. Η τεχνική που προς το παρόν έχει εφαρμοστεί για κλωνοποίηση σκύλων αφορά χρήση βλαστικών κυττάρων που προέρχονται από τον λιπώδη ιστό και όχι χρήση ενήλικων σωματικών κυττάρων.Σύμφωνα με την εταιρεία,τα βλαστικά κύτταρα του λιπώδους ιστού είναι πολύ πιο εύκολα στον προγραμματισμό και μπορούν να οδηγήσουν σε γέννηση περισσότερων και πιο υγιών κλώνων.
Συγχρόνως ερευνητές από το Κέντρο Αναπτυξιακής Βιολογίας του Ινστιτούτου Ρίκεν στο Κόμπε της Ιαπωνίας ανέφεραν ότι η χρήση ενός φαρμάκου,της τριχοστατίνης Α (ΤSΑ) που ανήκει στην κατηγορία των αναστολέων απακετυλάσης, αμέσως μετά την πυρηνική μεταφορά σε ποντίκια φάνηκε ως και να πενταπλασιάζει τα ποσοστά επιτυχίας της κλωνοποίησης.Και πολλές άλλες ομάδες αναζητούν ασφαλέστερες τεχνικές κλωνοποίησης και όπως δείχνει η...ζέση των ερευνητών θα έχουμε σημαντικές εξελίξεις στα επόμενα χρόνια.
Πηγή:tovima
